Zielona rewolucja ostatnimi czasy mocno przybiera na sile, zmieniając podejście do myślenia o przestrzeni. Jeśli kiedykolwiek zwróciłeś się w stronę natury, poszukując ukojenia lub relaksu, to biofilne projektowanie, czyli strategiczne podejście do korzystania z natury w środowisku zabudowanym, powinno znaleźć się w centrum twojego zainteresowania. Wnętrza naśladujące warunki panujące na zewnątrz to nie tylko sposób na uatrakcyjnienie przestrzeni, ale i poprawę fizycznego i psychicznego samopoczucia jej użytkowników.
Poeta Horacy modlił się o kawałek ziemi – niezbyt duży, z ogrodem, a w pobliżu domu źródło, które nigdy nie zawodzi, i trochę drewna do zaokrąglenia. Choć jego słowa zapisano ponad 2000 lat temu, nic się w naszym podejściu do natury nie zmieniło. Nadal uciekamy w jej ramiona, by odciąć się od problemów i miejskich irytacji. Zmieniła się niestety jakość natury, którą się otaczamy. Ma to związek ze sposobem naszego życia. 93% czasu spędzamy w pomieszczeniach oddzielonych od naturalnych elementów, a do 2050 roku 75% procent światowej populacji będzie żyć w środowisku miejskim! Im bardziej zwracamy się w stronę miasta, tym bardziej nasza interakcja z naturą wysokiej jakości zanika. Taki stan negatywnie wpływa na psychikę i kondycję fizyczną. Sposobem na zahamowanie tego destrukcyjnego procesu i odwrócenie niekorzystnego trendu jest biophilic design. Ten rodzaj projektowania pozwala zaspokoić wrodzone pragnienie obcowania z naturą poprzez integrację naturalnych elementów i procesów w zabudowanym środowisku.
Początki projektowania biofilnego
Termin „biofilia” (z ang. biophilic) po raz pierwszy został użyty w 1964 roku przez niemieckiego filozofa, socjologa, psychologa społecznego i psychoanalityka Erica Fromma. Dwadzieścia lat później został spopularyzowany przez amerykańskiego biologa i zoologa Edwarda Wilsona. W swojej książce zatytułowanej Biophilia nakreślił hipotezę, że ludzie mają wrodzone, biologiczne powinowactwo do świata przyrody. Choć początkowo hipoteza Wilsona była bardziej aspiracyjna niż naukowa, dzisiaj mamy mnóstwo dowodów na to, że kontakt z naturą przynosi wiele korzyści zdrowotnych. Bogiem a prawdą nikt nam tego mówić nie musiał, gdyż większość z nas doskonale wie, że to natura sprawia, iż czujemy się dobrze.
Ornitolog i ekolog Gordon Howell Orians oraz dr Judith Heerwagen, psycholog skupiający się na doświadczeniach użytkowników w budynkach oraz powiązaniach między ludzkim zdrowiem a środowiskiem, w 1986 roku twierdzili, że jesteśmy genetycznie predysponowani do preferowania pewnych rodzajów przyrody i krajobrazu naturalnego, w szczególności sawanny. Z kolei badanie przeprowadzone przez francuskiego biologa Rogera Ulricha dostarczyło obiektywnego dowodu na to, że środowisko ma duży wpływ na nasze zdrowie. Teorie i wnioski doprowadziły do wielkich zmian w architekturze. Biofilia odegrała dużą rolę w popularyzowaniu zielonej architektury, ekologicznych budynków i ponownego wykorzystywania materiałów. Biofilny design zachęcił projektantów i architektów do włączania do swoich projektów roślin, naturalnego światła i odzyskanego drewna.
Trzy kategorie projektowania biofilnego
Natura w kosmosie
Ten typ projektowania wiąże się z bezpośrednią obecnością natury zarówno we wnętrzach, jak i wokół domu, czyli wprowadzeniem elementów środowiska naturalnego do przestrzeni zbudowanej przez człowieka. Obecność drzew, roślin, wody, naturalnego światła, które zmienia się nie tylko w ciągu dnia, ale i w zależności od pory roku, naśladowanie środowiska naturalnego poprzez subtelne zmiany temperatury i uczucie przepływu powietrza na skórze to sposób na wprowadzenie biofilii do przestrzeni życiowej i zapewnienie dostępu do tych elementów natury, które wpływają na dobre samopoczucie. Do wielozmysłowego, biofilnego doświadczenia przyczyniają się również doświadczenia pośrednie, czyli naturalne dźwięki i zapachy. Stanowią doskonałe rozwiązanie w przestrzeniach, gdzie dostęp do naturalnych widoków za oknem nie jest możliwy, a rośliny nie są pożądane. Pomyśl o roślinach doniczkowych, zadbaj o wygląd swojego tarasu, dziedzińca lub ogrodu, rozważ kwestię małej fontanny, aby szmer wody mógł działać na twoje zmysły.
Naturalne analogie
Pojęcie to odnosi się do elementów, które zostały stworzone przez człowieka, by naśladować naturę. Przykładem naturalnej analogii jest wykorzystanie drewna i kamienia na podłogach i ścianach, mebli o organicznych kształtach, materiałów, które imitują wzory występujące w naturze, np. fale, spirale, muszle, liście, tworzenie ścian, pokrytych roślinnością, ogrodów na parapecie, a także otwartego planu przestrzeni. Naturalne analogie we wnętrzu wpływają na zmniejszenie poziomu stresu, poprawę samopoczucia, a w przestrzeni roboczej również na wyższą produktywność.
Natura przestrzeni
Ta kategoria biofilnego projektowania odnosi się do sposobu, w jaki planowanie przestrzeni i projektowanie architektoniczne wpływają na nasze uczucia i reakcje. Chodzi o stworzenie przestrzeni, która nie tylko będzie nam służyć najlepiej, jak tylko się da, ale również pozwoli rozwijać się i zachęcać do odkrywania siebie i wpływu natury na to, jak się czujemy. Nasze upodobanie do określonych środowisk znajduje odzwierciedlenie w projektowaniu, wpływając zarówno na architekturę, jak i sztukę. Jak zastosować tę kategorię w praktyce? Włącz elementy przestrzenne spotykane w przyrodzie takie jak stopnie, spirale (schody spiralne), platformy (np. mostek nad oczkiem wodnym), poziomy (antresole), atrium. Twórz rozległe widoki, które pozwolą odpocząć zmysłom, np. łazienkę w stylu spa, ogród labirynt, kącik do czytania z sufitem pokrytym wiszącymi pnączami, łóżko z ciekawym baldachimem.
W tę kategorię wpisują się również elementy związane z tajemnicą, której odkrywanie wywołuje silną przyjemność. „Tajemnicze warunki” występujące w przestrzeni zwiększają zainteresowanie zdobywaniem większej ilości informacji, wzmacniając inne warunki biofilne. W praktyce oznacza to wykorzystanie częściowo odkrytych widoków, a więc ogrodu z przestrzenią do eksplorowania, np. w formie labiryntu, basenu z jaskinią, przejść łukowych pozwalających rzucić okiem na atrakcyjną przestrzeń. To wszystko może sprawić, że poczujesz się zanurzony w naturze i oczarowany jej pięknem.
Główne zalety biofilnego projektowania
- Produktywność – badania wykazały, że ludzie będący blisko natury są bardziej produktywni i szybciej się uczą.
- Przywracanie uwagi – spędzanie wielu godzin w intensywnych skupieniu prowadzi do zmęczenia psychicznego. Oderwanie oczu od ekranu i zwrócenie wzroku w stronę stojącej na biurku rośliny pomaga umysłowi odpocząć, przywracając zdolność koncentracji.
- Wzmacnianie kreatywności – kontakt z naturą odpręża, niweluje negatywne skutki długotrwałego stresu i odbodźcowuje przeciążony mózg. Poprawia wydolność umysłową, regeneruje system uwagi wykonawczej, wyostrza zmysły i zdolności poznawcze, co wpływa na kreatywność.
- Zmniejsza stres i poprawia stan zdrowia – badania potwierdzają, że przebywanie w otoczeniu zieleni zmniejsza stres i pozwala chorym szybciej wrócić do zdrowia.
- Wsparcie natury – drzew i krzewów zapewnia środowisku naturalnemu wiele korzyści – od przywracania wysokiej jakości powietrza, po wspieranie bioróżnorodności, na walce ze zmianami klimatycznymi skończywszy.
- Wentylacja – wykorzystanie roślin w projektowaniu biofilnym pomaga usuwać szkodliwe lotne związki organiczne, które mogą znajdować się w farbach, dywanach, meblach, poprawiając jakość powietrza.
Biofilne projektowanie – łazienka
Łazienka to przestrzeń, która z założenia jest miejscem przeznaczonym na czynności intymne, więc do samodzielnego korzystania. To właśnie tutaj możemy skupić się na sobie, odprężyć w kąpieli po ciężkim dniu pracy i na chwilę zapomnieć, co jeszcze przed nami. Jeśli zaprosimy naturę do wnętrza, czas spędzony w łazience będzie mieć wymiar niemal terapeutyczny. Zaaranżowanie łazienki w duchu biofilnego projektowania wcale nie jest takie trudne. Wprowadź rośliny, które odnajdują się w ciepłych i wilgotnych warunkach. Jeśli w łazience jest okno, możesz postawić na monsterę, skrzydłokwiat, paproć, peperomię lub storczyk. W przypadku jego braku sięgnij po sansewierię, szczęśliwego bambusa, zamiokulkasa lub aloes. Zacznij korzystać z ręczników z bawełny organicznej lub bambusa. Postaw na dywaniki kąpielowe z kamyków lub prawdziwego mchu i kafelki o wzorach naśladujących te występujące w naturze. Kamienna umywalka, drewniane szafki, gliniane akcesoria łazienkowe – to tylko niektóre z pomysłów.
Aby bardziej zjednoczyć się z naturą, możesz zacząć od próby odciążenia jej, czyli zmniejszenia ilości zużywanej wody. W tym celu zainstaluj kran o niskim przepływie. Jeśli budżet ci na to pozwoli, zainwestuj w system do recyklingu wody, który zbiera, czyści i ponownie wykorzystuje wodę z pryszniców, wanien, pralek, umywalek i klimatyzatorów.
Biofilne projektowanie – salon
Jako że najprostszym sposobem na poczucie silnego związku z naturą jest spojrzenie jej w oczy, czyli tak naprawdę ładny widok na zewnątrz, projektowanie salonu w stylu biofilnym zacznij od uwolnienia okien od zbędnych zasłon i dekoracji. Nie musisz pozbywać się ich. Wystarczy, że zadbasz o to, aby w ciągu dnia były rozsunięte. Naturalne światło jest na wagę złota. Ma kluczowe znaczenie dla naszego organizmu i samopoczucia. O dobry klimat wnętrza zadbają rośliny. Podobnie jak czarny, zielony to nie kolor, lecz siła. Nie musisz zamieniać salonu w dżunglę. Kilka roślin doniczkowych – najlepiej zarówno twardo stąpających po ziemi, jak i lubiących bujać w obłokach, tj. wisieć pod sufitem – załatwi sprawę. Jeśli masz taką możliwość, zamień jedną ze ścian w wertykalny ogród. Zadbaj o oświetlenie z regulacją natężenia i obfitość naturalnych materiałów, czyli drewniane podłogi, wyeksponowane belki sufitowe, surowe kłody do podziału przestrzeni. Pomyśl o dywanie naśladującym naturalny krajobraz.
Nie bój się sztuki o naturalnych korzeniach. Wykorzystaj materiały organiczne, by stworzyć nietuzinkowe dekoracje ścian. Rama obrazu wypełniona mchem chrobotkiem może okazać się twoim strzałem w dziesiątkę. Oryginalny wygląd i filtr powietrza niewymagający pielęgnacji – czy można chcieć więcej? Symboliczne połączenie z naturą zapewnią ci występujące we wnętrzu kolory ziemi, jak również wszelkie fototapety kojące zmysły. Próbą przełamania bariery między światami zewnętrznym i wewnętrznym są drzwi przesuwne, balkony oraz świetliki.
Biofilne projektowanie – sypialnia
Biofilna sypialnia budzi cię śpiewem ptaków i promieniami słońca wpadającymi przed duże okno lub szklany sufit. Utula do snu kojącymi dźwiękami pochodzącymi z natury, dzięki którym zapominasz, że znajdujesz się we własnym łóżku, a nie na zewnątrz. Łóżko z drewnianym wezgłowiem pokryte jest prześcieradłem z bawełny, jedwabiu lub bambusa. Zaraz po przebudzeniu twoje stopy zanurzają się w miękkości wełnianego dywanu lub wykładzinie przypominającej trawiaste pole. Gdy z zaspanych oczu opadnie mgła, pierwszym widokiem są wysokie rośliny w kwadratowych donicach o neutralnych kolorach. Drewniana podłoga, baldachim, żywa ściana, kamienne panele – jest wiele sposobów na zaproszenie natury do sypialni, aby ponownie poczuć z nią więź.
M.Ś.
0 komentarzy